رد پای مرغ‌های غیر بومی در گرانی بازار همدان؛ کیفیت برابر قیمت نابرابر

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: روزهای اخیر، قدم زدن در بازار مرغ همدان، تصویری تازه از نبرد قیمت‌ها و برندها را پیش چشم می‌گذارد، در حالی که تابلوهای قیمت مصوب همچنان بر بخشی از ویترین‌ها نصب است، گوشه‌ای دیگر از مغازه همان فروشنده، بسته‌هایی با برچسب مرغ شمال یا مرغ مهاباد خودنمایی می‌کنند؛ محصولاتی که قیمت آن‌ها تا ۳۰ درصد بالاتر از نرخ مصوب استان درج شده و مشتری را میان دو انتخاب دشوار قرار می‌دهد: مرغ محلی با قیمت کنترل‌شده یا مرغ برنددار با قیمت آزاد.

اهالی بازار می‌گویند این نام‌ها، برای بعضی‌ها حکم مُهر طلایی اعتبار را دارند، برخی مشتری‌ها به‌محض شنیدن کلمه شمال یا مهاباد گمان می‌کنند با گوشتی لطیف‌تر یا طعمی متفاوت روبه‌رو خواهند شد.

اما پشت پرده این داستان، حقیقتی نهفته که کمتر گفته می‌شود؛ مرغ همدان، چه از نظر استانداردهای بهداشتی و چه از نظر کیفیت گوشت، تفاوتی با این مرغ‌های غیر بومی ندارد. این را میثم پورطلوعی، مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی همدان، صراحتاً تأیید می‌کند و حتی می‌گوید بسیاری از مرغ‌های برند که با قیمت بالاتر عرضه می‌شوند، فرآیند پرورش و کشتاری مشابه مرغ‌های همدان دارند.

با این حال، چرایی این ماجرا را باید در حساب و کتاب مغازه‌داران جست‌وجو کرد، فروش مرغ‌های غیر بومی، حاشیه سود بیشتری برای فروشنده به همراه دارد؛ سودی که گاهی ده‌ها هزار تومان در هر کیلو می‌شود.

وقتی قفسه‌ای از فروشگاه با چنین محصولی پر می‌شود، عدد فاکتور پایانی برای خریدار هم به همان نسبت بالا می‌رود. در نهایت این مصرف‌کننده است که برای یک برند هزینه می‌کند، برندی که تضمین کیفیتش چیزی فراتر از مرغ محلی نیست.

بازاریان با زبانی بی‌پرده می‌گویند سیاست آن‌ها روشن است؛ اگر مشتری قادر به پرداخت اضافه بها باشد، مرغ گرم شمال یا مهاباد» پیشنهاد می‌شود و اگر نه، مرغ همدان روی ترازو قرار می‌گیرد. اما همین روند باعث شده که آرام و بی‌سروصدا، سقف روانی قیمت مرغ در بازار بالا برود.

حتی آن دسته از فروشندگانی که مرغ محلی می‌فروشند، تحت تأثیر فضای کلی بازار، تمایل دارند قیمت را تا مرزهای بالاتری بکشانند تا فاصله چندانی با نرخ مرغ‌های به‌اصطلاح «برند» نداشته باشند.

آمار نشان می‌دهد استان همدان با ۵۴۰ واحد صنعتی مرغ گوشتی و ظرفیت ۱۲ میلیون قطعه، نه‌تنها نیاز داخلی خود را تأمین می‌کند، بلکه روزانه بخشی از تولیدش را به استان‌های تهران، البرز، لرستان و دیگر مناطق می‌فرستد. با چنین ظرفیت و دامنه تولیدی، نبود وابستگی به مرغ غیر بومی باید یک مزیت باشد.

اما واقعیت بازار، خلاف این نکته را نشان می‌دهد. مرغ‌های مهاجر همان غیر بومی‌ها به بهانه برند بودن، راه به بازار باز کرده‌اند و حتی در برهه‌هایی، عرضه مرغ محلی را به حاشیه رانده‌اند.

از نگاه کارشناسان اقتصادی، اثر روانی این پدیده، کم از اثر واقعی‌اش بر قیمت‌ها ندارد. پیدایش یک کالای هم‌جنس ولی گران‌تر در بازار، ذهن مشتری را با دامنه قیمت جدید آشنا می‌کند و این آشنایی، پذیرش افزایش قیمت‌ها را آسان‌تر می‌سازد.

به گفته یکی از فروشندگان باسابقه بازار پرندگان، وقتی مشتری ببیند مرغ ۱۵۰ هزار تومانی هم خریدار دارد، دیگر گران شدن مرغ ۱۲۰ هزار تومانی خیلی به چشمش نمی‌آید.

نهادهای نظارتی استان، بارها بر لزوم رعایت نرخ مصوب تأکید کرده‌اند. قیمت فعلی برای مرغ زنده در همدان ۸۰ هزار تومان و برای مرغ گرم کشتار شده ۱۲۰ هزار تومان تعیین شده است. هرگونه فروش بالاتر از این رقم، تخلف محسوب می‌شود.

اما مشکل اینجاست که برخی فروشندگان، مرغ غیر بومی را خارج از شمول این نرخ‌گذاری معرفی می‌کنند و آن را کالایی متفاوت» می‌نامند. این استثناسازی باعث شده بخشی از بازار عملاً خارج از کنترل نظارت‌های قیمت‌گذاری بماند.

بحران مرغ غیر بومی در همدان تنها یک مسئله اقتصادی نیست؛ جنبه اجتماعی هم دارد. وقتی خانوارها ناچار می‌شوند برای یک وعده غذایی ساده، بخش بیشتری از درآمدشان را صرف کنند، فشار روانی ناشی از گرانی مستقیماً بر زندگی روزمره اثر می‌گذارد.

همزمان، تولیدکنندگان محلی که در چارچوب قیمت مصوب فعالیت می‌کنند، احساس می‌کنند در رقابتی نابرابر با محصولاتی قرار گرفته‌اند که هم قیمت بالاتری دارند و هم سود بیشتری نصیب فروشنده می‌کنند.

در نهایت، اگرچه مرغ‌های شمال و مهاباد در ظاهر فقط یک انتخاب بیشتر برای مشتری محسوب می‌شوند، اما ردپای آن‌ها در بالا رفتن مرز قیمت مرغ در همدان کاملاً مشهود است. این ردپا، با هر خرید تکرار می‌شود، هر بار مقداری بیشتر بازار را از تعادل فاصله می‌دهد و هر روز مرزهای تحمل مردم در برابر گرانی را جابه‌جا می‌کند.

۵۴۰ واحد مرغ گوشتی فعال در همدان

میثم پورطلوعی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ظرفیت ۵۴۰ واحد صنعتی مرغ گوشتی در استان همدان اظهار کرد: این واحدها توان تولید ۱۲ میلیون قطعه مرغ را دارند که از این تعداد، ۴۸۰ واحد فعال بوده و مشغول جوجه‌ریزی هستند.

به گفته وی، طی شش ماه گذشته سال جاری در ۴۷۳ واحد مرغ گوشتی بیش از ۲۱ میلیون قطعه مرغ تولید شده که به‌طور میانگین ماهانه ۳ میلیون و ۷۲۰ هزار قطعه وارد بازار مصرف شده است.

پورطلوعی با بیان اینکه همدان تنها تأمین‌کننده نیاز خود نیست، افزود: تعهد کشوری ما ایجاب می‌کند که روزانه بین ۱۰ تا ۱۲ تن مرغ به استان‌های تهران، البرز، لرستان و دیگر مناطق همجوار ارسال می‌شود روزانه بین ۱۰ تا ۱۲ تن مرغ به استان‌های تهران، البرز، لرستان و دیگر مناطق همجوار ارسال کنیم.

مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی استان همدان قیمت مرغ زنده در استان را ۸۰ هزار و مرغ کشتار شده را ۱۲۰ هزار تومان اعلام کرد و یادآور شد: این نرخ‌ها مصوب تنظیم بازار استان است و فروش بالاتر از این میزان تخلف محسوب می‌شود.

به گفته این مقام مسئول، مرغ‌های عرضه‌شده در خارج از استان به قیمت بالاتری فروخته می‌شوند اما از نظر کیفیت هیچ تفاوتی با مرغ‌های تولیدی همدان ندارند.

وی همچنین به مشکلات جدی مرغ‌داران استان اشاره کرد و گفت: تأمین نهاده‌های دامی همچون ذرت و جو، افزایش هزینه‌ها و قطعی برق از عمده چالش‌هایی است که واحدهای مرغداری با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

تولید روزانه بین ۵۵ تا ۶۰ تن تخم مرغ در همدان

مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی همدان به وضعیت مرغ‌های تخم‌گذار پرداخت و گفت: در سطح استان ۲۵ واحد مرغ تخم‌گذار فعال است که در مجموع یک میلیون و ۲۰۰ هزار قطعه مرغ تخم‌گذار دارند و روزانه بین ۵۵ تا ۶۰ تن تخم‌مرغ تولید می‌کنند.

وی یادآور شد: چند ماه پیش به دلیل توقف صادرات و شدت گرمای هوا، قیمت شانه تخم‌مرغ در همدان به حدود ۸۰ هزار تومان رسید، قیمتی که به هیچ‌وجه با هزینه تمام‌شده همخوانی نداشت و موجب ضرر قابل توجه مرغ‌داران شد، اما اکنون قیمت‌ها منطقی‌تر شده است.

پورطلوعی به شرایط خاص استان در دوران جنگ ۱۲ روزه نیز اشاره کرد و توضیح داد: در آن مقطع، مصرف داخلی گوشت مرغ چندین برابر شد؛ نیاز روزانه استان که به طور میانگین ۱۱۰ تن است، در روزهای اوج به ۱۴۰ تن و در دوران جنگ به حدود ۲۰۰ تن رسید. با این حال، به کمک سامانه هوشمند توزیع کالاهای اساسی که حتی یک دقیقه هم قطع نشد، توانستیم بازار را بدون هیچ‌گونه اختلالی کنترل کنیم.

به گفته وی، در حال حاضر پنج کشتارگاه صنعتی مرغ در استان فعال هستند که روزانه ظرفیت کشتار ۱۴ هزار قطعه را دارند و ۹۵ درصد آنها در رده کیفی B فعالیت می‌کنند.

پورطلوعی افزود: در همدان هم‌اکنون مرغ گرید A تولید نمی‌شود اما کیفیت تولیدات فعلی کاملاً استاندارد و قابل رقابت است.

گرانی مرغ برنددار، سفره خانواده‌های همدانی را کوچک‌تر کرده است

فاطمه مرادی‌صفوی، یکی از خریداران بازار مرغ همدان که برای تهیه مایحتاج روزانه به یکی از فروشگاه‌های سطح شهر آمده بود، در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: وقتی وارد بازار می‌شویم، با چندین مدل مرغ روبه‌رو هستیم؛ از مرغ محلی و بسته‌بندی تا مرغ‌های شمال و مهاباد. همین تنوع اسامی باعث شده دامنه قیمت‌ها تفاوت زیادی پیدا کند.

وی افزود: فروشنده‌ها معمولاً مرغ گران‌تر را پیشنهاد می‌دهند و دلیلشان را کیفیت یا برند مطرح می‌کنند، اما برای ما که باید حساب و کتاب دخل و خرج خانه را داشته باشیم، این اختلاف قیمت فشار زیادی می‌آورد.

شهروند همدانی تأکید کرد: وقتی مسئولان می‌گویند کیفیت مرغ محلی و مرغ غیر بومی یکسان است، انتظار داریم فروشندگان هم به همان نرخ مصوب پایبند باشند. این اختلاف قیمت‌ها فقط بازار را بی‌ثبات می‌کند.

گفتنی است؛ تداوم ورود مرغ‌های غیر بومی با برچسب‌هایی چون شمال و مهاباد و عرضه آن‌ها با قیمتی بالاتر از نرخ مصوب، نه‌تنها تعادل بازار مرغ همدان را بر هم زده، بلکه آرام آرام سقف روانی قیمت این محصول را جابه‌جا کرده است.

در چنین شرایطی که فروشندگان، انگیزه بیشتری برای عرضه مرغ گران‌تر دارند و مصرف‌کنندگان با فشار مضاعف بر سفره خود روبه‌رو هستند، خطر تثبیت نرخ‌های غیرمنصفانه بیش از پیش احساس می‌شود. کارشناسان معتقدند تنها با نظارت میدانی دقیق، شفافیت در عرضه و پایبندی همه فعالان به نرخ مصوب، می‌توان بار دیگر ثبات و آرامش را به این بازار مهم بازگرداند.