به گزارش خبرگزاری مهر، نشست علمی و تخصصی با عنوان بررسی رسانه و نقش آن در جوامع بشری با حضور جمعی از فعالان فرهنگی و رسانه‌ای در محل ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان برگزار شد.
در این نشست، حجت‌الاسلام و المسلمین محمد کهوند، فعال رسانه‌ای و پژوهشگر عرصه رسانه و دبیر ستاد راهبری فضای مجازی حوزه‌های علمیه، به تحلیل ابعاد اجتماعی، امنیتی و فرهنگی تلاش‌های اخیر دولت برای رفع فیلتر پیام‌رسان تلگرام پرداخت.
حجت‌الاسلام کهوند در ابتدای سخنان خود با تأکید بر اهمیت بررسی علمی و دقیق این تصمیم گفت: بنده با اصل این تصمیم مخالف هستم. به نظر می‌رسد کار کارشناسی جامع و دقیقی روی این مسئله انجام نشده است و برخی تحلیل‌های نادرست، مسئولان را به سوی این تصمیم سوق داده است. اتخاذ چنین اقدامی در شرایط فعلی می‌تواند تبعات امنیتی، اجتماعی و فرهنگی سنگینی داشته باشد.
دبیر ستاد راهبری فضای مجازی حوزه‌های علمیه، افزود: مقطع زمانی فعلی برای رفع فیلتر تلگرام نامناسب‌ترین زمان ممکن است، چراکه کشور همچنان با تهدیدات مستمر نظامی و امنیتی از سوی دشمنان مواجه است. حفظ انسجام ملی، همبستگی داخلی و وحدت اجتماعی در این شرایط یک ضرورت حیاتی است.
تلگرام و ظرفیت قطب‌سازی اجتماعی
حجت‌الاسلام کهوند با اشاره به نقش پیام‌رسان‌ها در ایجاد دوقطبی‌های اجتماعی، تصریح کرد: کارویژه اصلی دشمن در شرایط کنونی، تشدید اختلافات و قطب‌سازی در جامعه است. رسانه‌ها به‌ویژه پیام‌رسان‌هایی مانند تلگرام مهم‌ترین ابزار برای تحقق این هدف هستند. تلگرام به دلیل ساختار و الگوریتم‌های خود توانمندی بسیار بالایی در قطب‌سازی جامعه دارد و بارها در گذشته، با ایجاد آشوب و اغتشاش، ضررهای مادی و معنوی قابل توجهی به کشور وارد کرده است.
وی ادامه داد: رفع فیلتر این پیام‌رسان در این مقطع حساس، می‌تواند بستر شکل‌گیری آشوب و تفرقه اجتماعی را فراهم کند و امنیت روانی و اجتماعی کشور را تهدید نماید.
حجت‌الاسلام کهوند درباره امکان توافق دولت با تلگرام برای پذیرش قوانین داخلی کشور نیز گفت: چند نکته اساسی وجود دارد: اولاً، متن هرگونه توافق باید شفاف و قابل دسترسی برای رسانه‌ها، نخبگان و کارشناسان باشد تا مردم از جزئیات آن آگاه شوند. این پیام‌رسان قرار است وارد خانه‌ها شود و ذهن حدود ۷۰ میلیون نفر، از جمله کودکان و نوجوانان، را تحت تأثیر قرار دهد؛ بنابراین، شفافیت در این زمینه اهمیت حیاتی دارد.
دبیر ستاد راهبری فضای مجازی حوزه‌های علمیه، افزود: تجربه نشان داده است که توافقات پشت‌پرده و غیرشفاف، همانند برخی پروژه‌های سیاسی گذشته، نتایج خسارت‌باری برای کشور به دنبال داشته است. بدون بررسی دقیق و ارزیابی کارشناسی، تصمیم رفع فیلتر تلگرام می‌تواند تبعات امنیتی و اجتماعی غیرقابل جبرانی ایجاد کند.
شفافیت توافقات و توجه به پیامدهای امنیتی، اجتماعی و فرهنگی
حجت‌الاسلام کهوند در بخش دیگری از سخنان خود به ابعاد فرهنگی و اجتماعی موضوع اشاره کرد و گفت: استفاده از این پیام‌رسان بدون چارچوب و نظارت دقیق، علاوه بر تهدید امنیت ملی، می‌تواند آسیب‌های فرهنگی و تربیتی فراوانی برای خانواده‌ها، کودکان و نوجوانان ایجاد کند. پیام‌رسان‌ها باید با رعایت قوانین داخلی و فرهنگ جامعه، ابزار ارتقای اخلاق و انسجام اجتماعی باشند، نه بستر قطب‌سازی و اغتشاش.
وی تأکید کرد: وظیفه مسئولان و نخبگان این است که ضمن رعایت اصول کارشناسی و شفافیت کامل، به گونه‌ای تصمیم‌گیری کنند که هم امنیت ملی و هم سلامت روان و اخلاق جامعه حفظ شود.
دبیر ستاد راهبری فضای مجازی حوزه‌های علمیه، اظهار داشت: مردم باید در جریان تمامی جزئیات تصمیمات مرتبط با فضای مجازی قرار گیرند و هیچ اقدامی بدون اطلاع و آگاهی عمومی نباید انجام شود، چرا که این موضوع با امنیت ملی، انسجام اجتماعی و تربیت نسل آینده به طور مستقیم مرتبط است.
وی با اشاره به تجربه ناموفق دولت در توافقات قبلی با تلگرام گفت: دولت سابقه بسیار ناموفق و بدی در حوزه فضای مجازی دارد. وزیر سابق ارتباطات، آقای آذری جهرمی، اخیراً در مصاحبه‌ای اعلام کرد که قبلاً با تلگرام به توافق رسیده بودند و قرار بود ۹۹ درصد آنچه به عنوان نقض قوانین مطرح بود، توسط تلگرام رعایت شود، اما متن توافق هرگز منتشر نشد و همه چیز محرمانه باقی ماند.
حجت‌الاسلام کهوند افزود: نتیجه این توافق محرمانه، نقض کامل تعهدات تلگرام بود. این پیام‌رسان علاوه بر انتشار گسترده محتوای مجرمانه، به مهم‌ترین ابزار ایجاد ناامنی اجتماعی، مدیریت اغتشاشات، ایجاد تشنج و حتی گرانسازی کاذب نرخ ارز تبدیل شد. نهایتاً دولت و شورای عالی امنیت ملی مجبور به فیلتر تلگرام شدند. به نظر می‌رسد مدعی‌العموم باید علیه مذاکره‌کننده وقت اعلام جرم کند و خسارات مادی و معنوی ناشی از فعالیت تلگرام در آن دوره را مطالبه نماید.
الگوریتم تلگرام تهدیدی جدی برای امنیت، انسجام و تربیت نسل آینده است
حجت‌الاسلام کهوند در بخش دیگری از سخنان خود به مسئله الگوریتم‌های پیام‌رسان‌ها اشاره کرد و تأکید نمود: فرض کنیم تلگرام تمامی شروط را بپذیرد؛ سرورهای خود را به ایران منتقل کند، اطلاعات کاربران ایرانی از کشور خارج نشود، نماینده رسمی و پاسخگو در ایران معرفی کند و دفتر رسمی دایر نماید، حتی با نظارت یک شرکت داخلی مورد اعتماد. با این حال، نمی‌توان مانع اثرگذاری الگوریتم پنهان این پیام‌رسان در قطب‌سازی کشور شد.
وی مثال روشنی از تجربه آمریکایی‌ها با تیک‌تاک ارائه داد: تیک‌تاک تمام قوانین آمریکا را رعایت کرده، سرورهای کاربران آمریکایی در خاک خود آمریکا و تحت نظارت شرکت اوراکل قرار داشت، دفتر رسمی و نماینده پاسخگو معرفی کرده بود، اما الگوریتم آن به گونه‌ای عمل می‌کرد که مسئله مظلومیت مردم غزه در آمریکا برجسته شود و در میان دانشگاهیان به موضوع اصلی تبدیل گردد. تنها راه کنترل الگوریتم، تملک کامل نرم‌افزار است، همان کاری که آمریکا در نهایت انجام داد.
دبیر ستاد راهبری فضای مجازی حوزه‌های علمیه، تأکید کرد: سیاستگذاران ما باید آگاه باشند که الگوریتم تلگرام، فارغ از هر توافق ظاهری، کشور را دچار قطب‌سازی خواهد کرد و تأثیرات اجتماعی و فرهنگی منفی آن اجتناب‌ناپذیر است.
حجت‌الاسلام کهوند گفت: تصمیم‌گیری درباره پیام‌رسان‌ها باید مبتنی بر تحلیل دقیق، شفافیت کامل و ملاحظات امنیت ملی و فرهنگی باشد، زیرا این موضوع مستقیماً با انسجام اجتماعی، تربیت نسل آینده و سلامت روان جامعه مرتبط است.
پژوهشگر عرصه رسانه، ضمن تحلیل ابعاد مختلف پیام‌رسان تلگرام، اعلام کرد: حتی با توافق کامل، رفع فیلتر این پیام‌رسان تهدیدی جدی برای امنیت اجتماعی، فرهنگی و روانی کشور محسوب می‌شود.
وی با بیان مخالفت اصولی خود با رفع فیلتر تلگرام گفت: تلگرام در حقیقت یک نوع دارک وب در دسترس همگان است. ما سه سطح در فضای سایبر داریم: وب عمومی، دیپ وب و دارک وب. وب، اینترنت عمومی است که همگان به داده‌های آن دسترسی دارند. دیپ وب فضایی است که دسترسی عمومی ندارد، مانند ایمیل‌های شخصی یا سیستم‌های اتوماسیون اداری. اما دارک وب معمولاً برای فعالیت‌های مجرمانه استفاده می‌شود، از جمله محتوای غیر اخلاقی کودکان، خرید و فروش مواد مخدر، استخدام جاسوس یا قاتل و انتشار صحنه‌های خشونت‌آمیز.
تلگرام تهدیدی امنیتی، اقتصادی و فرهنگی است؛ حمایت از سکوهای داخلی ضروری است
حجت‌الاسلام کهوند افزود: در تلگرام، برخلاف بسیاری از پیام‌رسان‌ها مانند واتساپ یا اینستاگرام، محتوای دارک وب به راحتی در دسترس همگان قرار دارد و این یک تهدید بزرگ است. علاوه بر این، سابقه تلگرام در دشمنی با جمهوری اسلامی کاملاً آشکار و غیرقابل پذیرش است. زیرساخت‌های این پیام‌رسان ابتدا توسط شرکت آمریکایی Digital Fortress و با مدیریت فردی با سابقه ۲۸ سال خدمت در ارتش آمریکا فراهم شد. بخش‌هایی از آن در انگلستان و امارات مستقر است و ارتباط نزدیکی با رژیم صهیونیستی دارد.
وی درباره ساختار اقتصادی تلگرام تصریح کرد: تلگرام مسائل مالی شفافی ندارد و پس از ده سال تازه به سودآوری نزدیک شده است. پرسش این است که چه کسانی سرمایه عظیم این پیام‌رسان را تأمین کرده‌اند؟ گزارش‌هایی مبنی بر سرمایه‌گذاری کمپانی‌هایی مانند BlackRock که با رژیم صهیونیستی همکاری دارند، وجود دارد. این امر نشان می‌دهد تلگرام مبهم‌ترین ساختار اقتصادی را در میان پیام‌رسان‌های جهان دارد.
حجت‌الاسلام کهوند در بخش دیگری از سخنان خود به لزوم حمایت از پیام‌رسان‌ها و سکوهای داخلی اشاره کرد و گفت: اکنون سکوهای داخلی خوبی داریم که باید از آنها حمایت کنیم و تلاش کنیم جهانی شوند، نه اینکه با دستان خود جای پای سکوهای متعلق به دشمن را محکم‌تر کنیم.
دبیر ستاد راهبری فضای مجازی حوزه‌های علمیه، با انتقاد از روند تصمیم‌گیری دولت افزود: با فشار دولت، مصوبه‌ای در شورای عالی فضای مجازی تصویب شد که قرار بود در چند گام، رفع فیلترها انجام شود. در گام نخست، واتساپ و گوگل‌پلی بدون الزام به رعایت قوانین ایران رفع فیلتر شدند. مقرر بود پس از اجرای تکالیف حمایت از سکوهای داخلی و استقرار حکمرانی قانونمند، نوبت به تلگرام برسد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد تقریباً هیچ یک از این تکالیف اجرا نشده است. همچنین متن مصوبه محرمانه اعلام شده و امکان اطلاع‌رسانی عمومی وجود ندارد. این اقدامات موجب شده نخبگان و مردم نتوانند وضعیت را ارزیابی کنند و اطمینان حاصل نمایند که دولت و شوراها به مصوبات خود پایبند هستند.
حجت‌الاسلام کهوند تأکید کرد: وقتی مسئولان ما خود مصوبات قانونی خود را اجرا نمی‌کنند، چگونه می‌توان انتظار داشت که طرف خارجی به توافقاتش با ما احترام بگذارد؟ تلگرام، حتی با توافق ظاهری، می‌تواند کشور را دچار قطب‌سازی اجتماعی و تهدیدات فرهنگی و امنیتی کند.
رفع فیلتر تلگرام به رشد پیام‌رسان‌های داخلی آسیب می‌زند؛ زیرساخت و امنیت اقتصادی الزامی است
وی بی بیان اینکه در صورت عدم رفع فیلتر تلگرام، چه راهکارهایی برای تقویت پیام‌رسان‌های داخلی و افزایش رضایت کاربران وجود دارد، گفت: شورای عالی فضای مجازی مصوبات خوبی در زمینه حمایت از سکوهای داخلی دارد، اما متأسفانه قریب به اتفاق آنها پیاده‌سازی نشده است. راهکار روشن است؛ باید با تخصیص زیرساخت‌های مناسب و پایدار و ایجاد امنیت اقتصادی برای سکوهای داخلی، زمینه جذب متخصصان و حفظ نخبگان مهیا شود تا خدمات باکیفیت‌تر و متنوع‌تری به مردم ارائه شود.
حجت‌الاسلام کهوند با اشاره به آسیب‌های ناشی از زمزمه‌های رفع فیلتر تلگرام افزود: وقتی در مصاحبه‌های رسانه‌ای، به خصوص از سوی برخی مسئولان، صحبت از رفع فیلتر یک سکوی خارجی مطرح می‌شود، فضای کسب‌وکار داخلی ناامن می‌شود. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذار تمایلی به ورود به این حوزه ندارد و توسعه متوقف می‌شود.
دبیر ستاد راهبری فضای مجازی حوزه‌های علمیه، درباره تأثیر اقتصادی احتمالی رفع فیلتر تلگرام بر اکوسیستم دیجیتال ایران تأکید کرد: این اقدام نه تنها به رشد استارتاپ‌های داخلی کمک نمی‌کند، بلکه آنها را تضعیف خواهد کرد. پیامدهای رفع فیلتر تلگرام شامل تشویق فرار مغزها، کاهش اعتماد به توانمندی داخلی و افزایش وابستگی به محصولات خارجی است. متخصصان و نخبگان مشاهده می‌کنند که بازار داخلی برای توسعه محصولات بومی وجود ندارد و مجبور می‌شوند کشور را ترک کرده و برای همان شرکت‌ها و نرم‌افزارهای خارجی کار کنند.
حجت‌الاسلام کهوند با اشاره به تجربه کشورهای دیگر گفت: نه تنها چین و روسیه، بلکه خود آمریکا نیز اجازه فعالیت جدی به سکوهای غیربومی که حاکمیت ملی آنها را به چالش بکشند، نمی‌دهد. نمونه واضح آن، محدودیت‌ها و اقدامات دولت آمریکا علیه تیک‌تاک و هوش مصنوعی چینی است. روسیه خطوط قرمز مشخصی دارد و اتحادیه اروپا نیز در این زمینه سختگیری می‌کند. حتی مدیر تلگرام، پاول دورف، در فرانسه بازداشت موقت شد. نمایندگان مجلس و اعضای محترم شورای عالی فضای مجازی باید از این نمونه‌ها درس بگیرند.
آگاه‌سازی و مطالبه‌گری مردمی، عامل حیاتی در تصمیمات فضای مجازی
حجت‌الاسلام کهوند تأکید کرد: در صورت تصمیم به عدم رفع فیلتر تلگرام، وظیفه اصلی سیاستگذاران فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب، امنیت اقتصادی و اعتمادسازی برای کاربران و نخبگان داخلی است تا پیام‌رسان‌های بومی بتوانند با قدرت و کیفیت مناسب فعالیت کنند و نسل آینده دیجیتال ایران، متکی به سکوهای داخلی و مستقل باشد.
پژوهشگر عرصه رسانه، با اشاره به اهمیت نقش کاربران و جامعه مدنی در تصمیمات مرتبط با پیام‌رسان‌ها، تأکید کرد: آگاه‌سازی عمومی و مطالبه‌گری مردمی در حوزه فضای مجازی یک ضرورت اساسی است.
وی گفت: نخبگان، کارشناسان و دلسوزان کشور موظف‌اند مردم را از مخاطرات امنیتی، اجتماعی و اقتصادی ناشی از تصمیمات نادرست درباره پیام‌رسان‌ها مطلع کنند. مردم باید بدانند که رفع فیلتر تلگرام، با توجه به تجارب گذشته و نقش این پلتفرم در ایجاد قطبیسازی، چه آسیب‌هایی متوجه انسجام و امنیت کشور خواهد کرد.
دبیر ستاد راهبری فضای مجازی حوزه‌های علمیه، افزود: این قطبیسازی می‌تواند در بدترین حالت، زمینه‌ساز درگیری‌های امنیتی یا حتی جنگ‌های بعدی با دشمنان خارجی شود. بنابراین، آگاه‌سازی جامعه، همراه با مطالبه‌گری از مسئولان و پیگیری اجرای سیاست‌های درست داخلی، یک وظیفه همگانی است.
وی تأکید کرد: کمپین‌ها و فعالیت‌های مردمی در این زمینه می‌توانند ابزار مهمی برای فشار مثبت بر سیاستگذاران و جهت‌دهی به تصمیمات کلان در حوزه فضای مجازی باشند، مشروط بر آنکه این فعالیت‌ها مبتنی بر اطلاعات دقیق و آگاه‌کننده باشد.
نظرات کاربران