دکتر امیرحسین کارآگاه، مدیرعامل مرکز نوآوری کوبل در گفت‌وگو با اکوموتیو به تشریح وضعیت ایران در به‌کارگیری فناوری‌های نوین دارویی، از فاصله ایران با استانداردهای جهانی، ضرورت ایجاد زیرساخت‌های داده‌ای و محاسباتی، و نقش استارت‌آپ‌ها در آینده صنعت دارو پرداخت.
خیز جهانی به‌سوی نسل تازه داروها
دکتر امیرحسین کارآگاه در توضیح روندهای آینده‌ساز صنعت داروسازی توضیح داد: «موج اصلی نوآوری در جهان امروز از سه مسیر آغاز شده است؛ نخست بیوتکنولوژی که ستون فقرات تولید داروهای نوین و پیچیده محسوب می‌شود و هر روز دامنه کاربردهایش در درمان بیماری‌های صعب‌العلاج گسترش می‌یابد. دوم هوش مصنوعی و داده‌های بزرگ که دیگر فقط ابزار کمکی نیستند، بلکه به یکی از هسته‌های اصلی تصمیم‌گیری در کشف دارو تبدیل شده‌اند و سرعت و دقت فرآیندهای تحقیق و توسعه را دگرگون کرده‌اند. و سوم پزشکی شخصی و ژنومیک که با تحلیل دقیق ویژگی‌های ژنتیکی افراد، مسیر درمان‌های هدفمند و فردمحور را هموار می‌کند و آینده نظام درمان را به‌طور کامل متحول خواهد کرد.»
ایران در ایستگاه هوش مصنوعی
او در ادامه با نگاهی انتقادی اما واقع‌بینانه به وضعیت ایران در حوزه هوش مصنوعی گفت: «کشور طی سال‌های اخیر گام‌هایی جدی برای ورود به این عرصه برداشته است؛ دانشگاه‌ها به سمت پروژه‌های میان‌رشته‌ای حرکت کرده‌اند، مجموعه‌ای از استارت‌آپ‌های تخصصی شکل گرفته‌اند و رویدادهای علمی، آموزشی و کنفرانسی رونق بیشتری گرفته‌اند. بااین‌حال، فاصله ایران با کشورهای پیشرو همچنان قابل توجه است، زیرا در بخش تولید صنعتی دارو به‌خصوص در حوزه داروهای ژنریک که سهم عمده بازار کشور را تشکیل می‌دهد به اندازه کشورهایی مانند ایالات متحده، اتحادیه اروپا، چین، بریتانیا و هند به هوش مصنوعی تکیه نشده است.»
حلقه‌های گمشده جهش فناوری در داروسازی
وی همچنین علت بخش بزرگی از این عقب‌ماندگی را ناشی از محدودیت دسترسی به فناوری‌های روز، تحریم‌ها، کمبود سرمایه‌گذاری خصوصی هدفمند و نبود زیرساخت‌های داده‌ای و نظارتی کامل دانست؛ عواملی که در مجموع سرعت توسعه هوش مصنوعی در صنعت دارو را کاهش داده‌اند.
بدون داده یکپارچه، نوآوری ممکن نیست
دکتر کارآگاه سپس با جزئیات درباره زیرساخت‌های مورد نیاز برای توسعه هوش مصنوعی در صنعت دارو بیان کرد: «نخستین گام ایجاد زیرساخت داده‌ای یکپارچه و استاندارد است؛ یعنی جایی که اطلاعات دارویی، بالینی و تحقیقاتی با قالب‌های یکسان جمع‌آوری شوند و در نهایت در بانک‌های داده امن و قابل استفاده قرار گیرند.»
ابزارهای حیاتی برای پیشرفت AI-Pharma
وی در ادامه بیان کرد: «بدون امنیت و محرمانگی داده‌ها، هیچ همکاری پایداری شکل نمی‌گیرد. در کنار این بخش، زیرساخت محاسباتی شامل ابررایانه‌ها، خوشه‌های پردازشی و زیرساخت‌های ابری بومی باید تقویت شود تا پژوهشگران و شرکت‌ها بتوانند مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی را آموزش دهند. همچنین ایجاد شبکه ملی تبادل داده پژوهشی میان دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و دستگاه‌های دولتی یکی از ضرورت‌های اساسی است.»
کمبود مهارت مسیر توسعه را کند کرده‌است
مدیرعامل مرکز نوآوری کوبل بر اهمیت سرمایه انسانی میان‌رشته‌ای نیز تأکید کرد و گفت: «نیروهایی که هم زبان زیست‌شناسی را می‌دانند، هم زبان الگوریتم. تخصص‌هایی مانند بیوانفورماتیک، یادگیری ماشین در زیست‌داده‌ها و داده‌کاوی بالینی باید به‌صورت جدی‌تر در کشور پرورش یابند. در کنار این‌ها، ایجاد چارچوب‌های قانونی و نظارتی شفاف برای کاربرد هوش مصنوعی در صنعت دارو لازم است، از جمله دستورالعمل‌های ملی، سازوکارهای تأیید الگوریتم و قوانین مربوط به اشتراک‌گذاری داده‌های بالینی.»
استارت‌آپ‌های دارویی؛ بازیگران نوظهور اما کم‌سرمایه
در بخش دیگری از گفت‌وگو، او به نقش استارت‌آپ‌ها اشاره کرد و توضیح داد: «در ایران نسل تازه‌ای از شرکت‌های نوپا در حوزه سلامت دیجیتال و حتی کشف دارو در حال شکل‌گیری است. این اتفاق نشانه‌ای جدی از پویایی زیست‌بوم نوآوری است، اما نباید فراموش کنیم که مقیاس این شرکت‌ها و مقدار سرمایه‌ای که در اختیار دارند هنوز بسیار کمتر از نمونه‌های بین‌المللی است و برای رشد حقیقی، باید مدل‌های تازه‌ای از مشارکت و سرمایه‌گذاری شکل گیرد.»
سه موتور محرک آینده صنعت دارو
دکتر کارآگاه در پایان گفت: «سرعت‌گرفتن نوآوری در صنعت دارو تنها زمانی ممکن است که سه عامل به‌طور هم‌زمان تقویت شوند: نخست افزایش انگیزه و امنیت برای سرمایه‌گذاران خصوصی تا ورود به حوزه فناوری‌های پیشرفته برای آن‌ها همراه با پاداش و بازار پایدار باشد. دوم حمایت هوشمند و هدفمند دولت که زیرساخت ارائه کند، قوانین پایدار وضع کند و از طریق سیاست‌های درست، تقاضا برای فناوری‌های نو را تضمین کند. و سوم تقویت نهادهای واسط نوآوری مثل شتاب‌دهنده‌ها، صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری و پارک‌های علم و فناوری.»
نظرات کاربران