سیامک طهماسبی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سوال که چرا گاهی روانشناسان با یکدیگر تفاوت رفتاری و گاهی دور از فرهنگ ایرانی دارند؟ پاسخ داد و گفت: این تفاوت در میان روانشناسان که به یک چالش تبدیل شده است به دلیل عدم هماهنگی و وفاق میان متخصصان است و برای حل این مشکل، ضروری است که معیارهای علمی به‌عنوان مبنای اصلی خدمات مشاوره‌ای پذیرفته شود. به عبارت دیگر، مشاورانی که مجوز فعالیت دارند و خدمات خود را ارائه می‌دهند باید بر اساس پروتکل‌های تحقیق‌محور و اثربخشی ثابت شده عمل کنند.
وی ادامه داد: این موضوع به‌ویژه زمانی اهمیت می‌یابد که در مناطق مختلف، رویکردها و روش‌های متفاوتی اجرا می‌شود. هر مشاوری باید بتواند شواهد قابل اتکا و مستند ارائه دهد که نشان دهد روش‌هایش تأثیر مثبت و واقعی دارد. در غیر این صورت، اعمال نظریات شخصی و بدون پشتوانه علمی، موجب ایجاد اختلاف و تشتت در این حرفه خواهد شد.
طهماسبی اذعان کرد: برای ایجاد همبستگی و وفاق در میان روانشناسان، لازم است که معیارهای علمی به عنوان رکن اصلی مورد پذیرش همگان قرار گیرد. این معیارها باید از سوی مراجع معتبر و ذی‌صلاح تأیید شده و نظارت مستمر بر اجرای آن‌ها صورت گیرد. در این زمینه، سازمان نظام روانشناسی موظف است نقش نظارتی خود را به صورت جدی ایفا کند. این نظارت می‌تواند به کمک ابزارهای اتوماسیون، هوشمندسازی فرآیندها، نیروی انسانی متخصص یا همکاری با وزارت علوم انجام شود.
وی افزود: چالش‌های موجود در نظام روانشناسی طی سال‌های گذشته، موجب شده که اعتماد عمومی به این حوزه تحت تأثیر قرار گیرد، اما با همکاری و گفتگوهای سازنده میان روانشناسان، می‌توان این اعتماد را بازسازی کرد. گفت‌وگو و تبادل نظر میان متخصصان با رویکردهای مختلف، مانع شکل‌گیری انحصارگرایی و گروه‌بندی‌های بسته می‌شود و به پیشرفت علمی و حرفه‌ای کمک می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با اشاره به همبستگی میان روانشناسان، اظهار داشت: همبستگی درونی میان روانشناسان از طریق افزایش تعامل، احترام به دیدگاه‌های مختلف و رعایت اصول علمی، گام مهمی در جهت ارتقا کیفیت خدمات روانشناسی و افزایش رضایت مردم خواهد بود. این روند نه تنها به بهبود کیفیت مشاوره کمک می‌کند، بلکه باعث ارتقای جایگاه روانشناسی در جامعه خواهد شد.
تشخیص روان شناس نماها
طهماسبی در ادامه در پاسخ به پرسشی درباره تشخیص روانشناس نماها گفت: با توجه به شیوع گسترده اختلالات روانی و آسیب‌های اجتماعی، نیاز جامعه به خدمات روانشناسی و مشاوره بیش از گذشته احساس می‌شود. در این شرایط، ارائه سرویس‌های با کیفیت و مبتنی بر دانش علمی ضروری است. از سوی دیگر، کسانی که خارج از چهارچوب علمی و بدون مجوز فعالیت می‌کنند، باید تحت پیگرد قانونی و تنبیه قرار گیرند. اما در کنار ابزار تنبیه، تشویق مشاوران متعهد و متخصص نیز نقش مهمی در ارتقا کیفیت خدمات دارد.
وی تصریح کرد: افراد باید بدانند که چگونه شماره پروانه مشاوره را بررسی کنند و از صحت مدارک تحصیلی مشاوران مطمئن شوند، خوشبختانه این اطلاعات در سایت سازمان نظام روانشناسی قابل دسترسی است؛ مشابه سیستم شماره پروانه پزشکی که امکان پیگیری و اطمینان از صلاحیت افراد را فراهم می‌کند. همچنین آشنایی با منشور اخلاقی و تعهدنامه‌ای که روانشناسان ملزم به رعایت آن هستند، به مردم کمک می‌کند حقوق خود را بشناسند و در صورت تخلف شکایت کنند.
نظارت بر مشاوران فعال در فضای مجازی
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی‌تاکید داشت: فضای مجازی به بستری تبدیل شده که بسیاری از افراد، از جمله مشاوران، در آن به ارائه مطالب و مشاوره می‌پردازند. متأسفانه گاهی شاهد انتشار نظرات غیرعلمی، قضاوت‌های شخصی و اطلاعات نادرست به ویژه در موضوعات حساس مانند روابط زناشویی هستیم که می‌تواند مخاطبان را به اشتباه بیندازد. برای مقابله با این موضوع، دو راهکار اساسی وجود دارد: اول، افزایش آگاهی مخاطبان برای تشخیص مشاوران معتبر و دوم، نظارت مؤثر بر فعالیت مشاوران در فضای مجازی.
وی توضیح داد: افرادی که تخصص، دانش و تجربه بالایی دارند، به طور معمول با دقت و احتیاط بیشتری صحبت می‌کنند و از ادبیات علمی با واژه‌هایی چون احتمالاً و شاید استفاده می‌کنند تا اطمینان کامل را مطرح نکنند. برعکس، کسانی که بدون پشتوانه علمی نسخه‌های قطعی می‌دهند، ممکن است اهدافی غیر از کمک به مخاطب داشته باشند و این امر باید به عنوان معیار تشخیص مخاطبان مطرح شود.
ضرورت حضور فعال روانشناسان علمی در فضای عمومی
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی افزود: روانشناسان دانشگاهی و متخصصان علمی باید نقش فعال‌تری در رسانه‌ها و فضای مجازی ایفا کنند. حضور در مصاحبه‌ها، راه‌اندازی کانال‌ها و صفحات آموزشی می‌تواند به افزایش سطح آگاهی عمومی کمک کند و به مقابله با اطلاعات نادرست بپردازد. امتناع از حضور فعال در این فضاها، به معنای کوتاهی در مسئولیت اجتماعی و فرصتی است که از دست رفته است.
وی اذعان کرد: با توجه به اینکه مردم امروز به سادگی تحت تأثیر تبلیغات قرار نمی‌گیرند و بیشتر بر اساس تجربیات دوستان، آشنایان و ارزیابی‌های دقیق‌تر انتخاب می‌کنند، ضرورت دارد روانشناسان علمی با ارائه محتوای تخصصی و مستند، جایگاه خود را در فضای مجازی تثبیت کنند. در مقابل، برخی افراد با انگیزه‌های اقتصادی و بدون دانش کافی، به خوبی از این فضای جذاب بهره‌برداری کرده‌اند که این امر نیازمند نظارت و آموزش مداوم است.
طهماسبی خاطرنشان کرد: افزایش سطح آگاهی جامعه، نظارت دقیق و حضور فعال روانشناسان متخصص در فضای عمومی، از مهم‌ترین راهکارهای ارتقا کیفیت خدمات روانشناسی و اعتمادسازی در این حوزه است. با رعایت این اصول، می‌توان انتظار داشت که خدمات مشاوره‌ای علمی، اثربخش و اخلاقی در دسترس عموم قرار گیرد و آسیب‌های ناشی از مشاوره‌های غیرمجاز کاهش یابد.
نظرات کاربران