ایلام در محاصره نخاله های ساختمانی؛سلامت شهر در خطر است

خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها: ایلام شهری‌است که هر روز در حال ساختن است، اما آنچه در سایه این ساخت‌وسازها پنهان مانده، نخاله‌هایی است که بی‌صدا در گوشه‌وکنار شهر تلنبار می‌شوند و آرام‌آرام چهره شهر را می‌بلعند و امنیت زیستی و زیرساختی آن را تهدید می‌کنند.

نخاله‌های ساختمانی که حاصل تخریب یا نوسازی هستند، بی آنکه مقصد مشخصی داشته باشند در حاشیه خیابان‌ها و ورودی محله‌ها و کنار باغات جنوبی رها می‌شوند که این رهاسازی بی‌ضابطه نه‌تنها منظره شهری را مخدوش کرده بلکه خاک را آلوده کرده، منابع آب را تهدید کرده و بستری برای رشد حشرات و جوندگان بیماری‌زا فراهم آورده است.

در نبود سایت مشخص برای تخلیه و ضعف نظارت و فرهنگ‌سازی، بسیاری از شهروندان به‌صورت خودسرانه نخاله‌ها را در نقاط مختلف رها می‌کنند که این بی‌نظمی نه‌تنها هزینه‌های پاکسازی را افزایش داده بلکه به مرور زمان مسیرهای طبیعی عبور آب را مسدود کرده و خطرات جدی برای شهر به‌وجود آورده است.

در فصل‌های بارندگی هم به‌ویژه در فصل پاییز، نخاله‌های ساختمانی با تجمع در ورودی کانال‌ها و جداول و حوضچه‌ها، مانع عبور رواناب‌ها شده و باعث بالا آمدن آب و جاری شدن سیلاب در خیابان‌ها و منازل شده‌اند.

سابقه نقش نخاله‌های ساختمانی در سیلاب

نمونه روشن این بحران را می‌توان در سیل آبان ۱۳۹۴ دید که طی ۷۲ ساعت بارندگی بی‌سابقه بیش از ۳۲۴ میلی‌متر باران بر شهر ایلام بارید، در حالی‌که انتظار می‌رفت سیل‌بندها و مسیرهای هدایت آب‌های سطحی بتوانند حجم رواناب‌ها را کنترل کنند، انسداد ناشی از نخاله‌های ساختمانی در نقاط کلیدی باعث شد آب از مسیرهای اصلی منحرف شود و به محله‌های مسکونی و زیرساخت‌های شهری نفوذ کند و خسارات گسترده‌ای به منازل و تأسیسات وارد شود و جان شهروندان در معرض خطر قرار گیرد.

در شرایطی که بیش از ۴۳ کیلومتر کانال روباز و سرپوشیده وظیفه هدایت آب‌های سطحی شهر ایلام را برعهده دارند، تجمع نخاله‌های ساختمانی در این مسیرها می‌تواند در هر بارندگی شدید جریان طبیعی آب را مختل کند و با انسداد ورودی‌ها و حوضچه‌ها باعث سرریز شدن رواناب‌ها و جاری شدن سیلاب در خیابان‌ها و محله‌های مسکونی شود که این وضعیت نه‌تنها زیرساخت‌های شهری را در معرض آسیب قرار می‌دهد، بلکه امنیت جانی و مالی شهروندان را تهدید می‌کند و نشان می‌دهد که مدیریت نخاله‌های ساختمانی دیگر یک انتخاب نیست بلکه ضرورتی فوری برای پیشگیری از بحران‌های تکراری و پرهزینه است.

مدیریت نخاله‌های ساختمانی در ایلام یک دغدغه زیست‌محیطی نیست بلکه به یک ضرورت حیاتی برای حفظ امنیت شهری تبدیل شده و بی‌توجهی به آن یعنی تکرار خسارات گذشته و تهدید آینده‌ای که می‌توانست ایمن و پایدار باشد.

گلایه شهروندان از انباشت نخاله‌های ساختمانی

یکی شهروند ایلامی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: انباشت نخاله‌های ساختمانی در سطح شهر نه‌تنها چهره شهری را مخدوش کرده، بلکه در زمان بارندگی به تهدیدی جدی برای ایمنی مردم تبدیل می‌شود و این موضوع برای بسیاری از خانواده‌ها به دغدغه‌ای دائمی بدل شده، چرا که با هر بار بارش شدید نگرانی از ورود آب به منازل و تخریب وسایل زندگی افزایش می‌یابد.

جمال آقایی اضافه کرد: شهروندان بارها نسبت به این وضعیت اعتراض کرده‌اند اما نبود سازوکار مشخص برای جمع‌آوری و دفع اصولی نخاله‌ها باعث شده این مشکل به‌صورت مزمن باقی بماند و در نتیجه اعتماد عمومی نسبت به عملکرد نهادهای مسئول کاهش پیدا کند و احساس ناامنی در میان ساکنان شهر تقویت شود.

یکی دیگر از شهروندان ایلامی به خبرنگار مهر گفت: رهاسازی نخاله‌های ساختمانی در نقاط مختلف شهر اغلب به‌دلیل نبود محل مشخص و قابل دسترس برای تخلیه صورت می‌گیرد و بسیاری از افراد به‌ناچار اقدام به تخلیه غیرمجاز در حاشیه خیابان‌ها یا مسیرهای فرعی می‌کنند که این اقدام در نهایت به آسیب‌های زیست‌محیطی و شهری منجر می‌شود.

منیره میری افزود: اگر زیرساخت مناسب برای جمع‌آوری این پسماندها فراهم شود و نظارت مؤثر اعمال گردد بخش قابل توجهی از شهروندان حاضر به همکاری خواهند بود؛ چرا که حفظ نظم شهری و جلوگیری از خطرات احتمالی در زمان بارندگی نیازمند مشارکت عمومی و حمایت اجرایی هم‌زمان است.

تاثیر نخاله‌ها بر عملکرد مدیریت شهری

کارشناس مدیریت شهری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: نخاله‌های ساختمانی در ظاهر جزو پسماندهای کم‌خطر محسوب می‌شوند، اما در شرایط بحرانی مانند بارندگی شدید می‌توانند عملکرد سیستم دفع آب‌های سطحی را مختل کرده و زمینه‌ساز وقوع سیلاب‌های شهری شوند که این موضوع در تجربه‌های گذشته به‌ویژه در سال‌های اخیر به‌وضوح مشاهده شده است.

مهران محمودی تصریح کرد: با توجه به فرا رسیدن فصل بارش‌ها، مدیریت این نوع پسماند باید بخشی از برنامه جامع ایمنی شهری تلقی شود و صرفاً به زیباسازی یا پاکسازی محدود نماند؛ زیرا در صورت بی‌توجهی به این مسئله زیرساخت‌های شهری در معرض آسیب قرار می‌گیرند و شهروندان با خطرات جانی و مالی جدی مواجه خواهند شد.

برنامه شهرداری ایلام برای ساماندهی نخاله‌های ساختمانی

رئیس سازمان پسماند شهرداری ایلام در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مدیریت اصولی پسماندهای ساختمانی یکی از ضرورت‌های زیست‌محیطی و شهری است که بی‌توجهی به آن، منجر به آلودگی منظر شهری، انسداد مسیرهای عبور و مرور، و تهدید سلامت عمومی می‌شود؛ در شهری مثل ایلام هم که در حال توسعه عمرانی است، ساماندهی نخاله‌ها نه‌تنها یک اقدام خدماتی، بلکه بخشی از مسئولیت اجتماعی مدیریت شهری محسوب می‌شود.

نجم آزمل افزود: با هدف ساماندهی نخاله‌های ساختمانی و جلوگیری از تخلیه غیرمجاز در حاشیه شهر، عملیات ساخت و تجهیز سایت جدید تخلیه نخاله در کمربند شرقی شهر آغاز شده و تا پایان هفته جاری به بهره‌برداری خواهد رسید.

این مسئول ادامه داد: این سایت به‌گونه‌ای طراحی شده که دسترسی آسان برای خودروهای حمل نخاله فراهم باشد و از پراکندگی و انباشت نخاله در نقاط نامناسب جلوگیری شود.

نجم آزمل تصریح کرد: برای اطلاع‌رسانی به شهروندان و رانندگان، تابلوهای راهنما در محل جدید نصب خواهد شد تا مسیر دسترسی به سایت تخلیه نخاله کاملاً مشخص باشد؛ از شهروندان هم انتظار داریم با رعایت مقررات، نخاله‌های ساختمانی را فقط در محل تعیین‌شده تخلیه کنند تا از بروز مشکلات زیست‌محیطی، ترافیکی و بصری جلوگیری شود.

رئیس سازمان پسماند شهرداری ایلام گفت: نخاله‌های خرد که در این سایت جمع‌آوری می‌شوند، با هدف تمرکز عملیات دفع، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و تسهیل نظارت بر فرآیند مدیریت پسماند به‌صورت روزانه و منظم به سایت مرکزی هردراز منتقل خواهند شد.

وی در پایان بیان کرد: در راستای برخورد با تخلفات، تاکنون ۶۵ خودروی فاقد پلاک که اقدام به حمل غیرمجاز نخاله کرده‌اند، شناسایی و به پلیس راهور معرفی شده‌اند؛ نظارت‌ها به‌صورت مستمر ادامه دارد و با هرگونه تخلف در حوزه حمل و تخلیه نخاله برخورد قانونی خواهد شد.

نخاله‌های ساختمانی اگر رها شوند، چهره شهر را مخدوش و محیط زیست را تهدید می‌کنند؛ از این رو ساماندهی آنها با ایجاد سایت‌های مشخص، نظارت مستمر و مشارکت شهروندان، تنها راه حفظ نظم و سلامت شهری است و باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.